Czy mieszanie różnych płynów hamulcowych jest bezpieczne?

Panie i Panowie, z samochodem żartów nie ma, a już na pewno nie z hamulcami. Wielu kierowców bagatelizuje sprawę płynu hamulcowego, a to przecież krew całego układu. Przyjeżdżają do nas do serwisu w Poznaniu różni ludzie, z różnymi problemami, ale często powód jest jeden – zaniedbanie albo niewiedza w temacie płynów.

Podział na DOT-y

Pierwsza sprawa, ten cały podział na DOT-y. Co to w ogóle znaczy? To taka norma, która określa przede wszystkim temperaturę wrzenia płynu – zarówno suchą (gdy płyn jest świeży, bez wody), jak i mokrą (gdy wchłonął już trochę wilgoci z powietrza, a to się dzieje z czasem, płyn jest higroskopijny). Im wyższa ta temperatura, tym lepiej płyn radzi sobie w gorących warunkach, bo nie tworzy się para, która mogłaby spowodować zanik hamulców.

Mamy więc tak:

• DOT3: To najstarsza i najprostsza norma. Temperatura wrzenia sucha około 205°C, mokra około 140°C. Stosowany w starszych autach, często tych bez ABS-u i ESP.
• DOT4: Popularny, stosowany w większości współczesnych samochodów, nawet tych z bardziej rozbudowanymi systemami hamulcowymi. Ma wyższą temperaturę wrzenia niż DOT3 – sucha około 230°C, mokra około 155°C. Lepszy, bardziej wytrzymały na temperaturę.
• DOT5.1: To już wyższa półka, często używany w autach sportowych, terenowych, albo tam, gdzie układ hamulcowy jest mocno obciążony. Temperatura wrzenia jest jeszcze wyższa niż w DOT4 – sucha około 260°C, mokra około 180°C. Chemicznie podobny do DOT3 i DOT4, na bazie glikolu.
• DOT5: I tu jest kluczowa różnica! To zupełnie inny płyn, na bazie silikonu. Temperatura wrzenia sucha i mokra jest bardzo wysoka, ale DOT5 nie wchłania wody. Problem w tym, że woda, która dostanie się do układu, nie rozprzestrzenia się równomiernie, tylko gromadzi się w najniższych punktach, co sprzyja korozji. I najważniejsze – DOT5 absolutnie nie wolno mieszać z innymi płynami (DOT3, DOT4, DOT5.1)! Mają inną bazę chemiczną i po prostu się „nie lubią”.

Co się dzieje, gdy zmieszasz płyny?

Teraz przejdźmy do tego, co się dzieje, gdy ktoś zaleje „co popadnie” albo doleje inny płyn do tego, który już jest w układzie. To proszenie się o kłopoty. Gdy zmieszasz różne typy płynów, zwłaszcza DOT3/4/5.1 z DOT5, ich chemia zaczyna ze sobą „walczyć”. Może dojść do uszkodzenia uszczelek w pompach hamulcowych, w zaciskach, w przewodach. Te uszczelki są specjalnie przygotowane do pracy z konkretnym typem płynu. Jak zalejesz coś innego, mogą spuchnąć, skurczyć się, parcieć, a nawet się rozpuścić. To prosta droga do wycieków i utraty ciśnienia w układzie.

Dodatkowo, może pojawić się korozja układu. Woda, która jest naturalnie wchłaniana przez płyny na bazie glikolu (DOT3, 4, 5.1), w mieszance z innym płynem może przyspieszyć rdzewienie metalowych elementów – przewodów, tłoczków w zaciskach. Widzieliśmy przypadki, gdzie po takim eksperymencie z płynami, układ hamulcowy w całkiem niezłym aucie, na przykład w popularnym Fordzie Focusie czy Skodzie Octavii, wyglądał od środka jak po latach zaniedbania.

A co, jeśli zmieszasz płyny tej samej klasy, na przykład DOT4 od różnych producentów? Teoretycznie, jeśli norma jest ta sama, powinny się mieszać. Ale producenci stosują różne dodatki chemiczne – inhibitory korozji, polepszacze, i tak dalej. Te dodatki, choć mają podobne działanie, mogą reagować ze sobą, tworząc osady, zmieniając właściwości płynu. Może nie będzie to tak drastyczne, jak mieszanie DOT3 z DOT5, ale po co ryzykować? Najlepiej wymienić cały płyn na ten zalecany przez producenta auta, a nie dolewać „na oko” czegoś innego.

Objawy zmieszania płynów

Skąd wiesz, że coś jest nie tak po zmieszaniu płynów? Najbardziej oczywisty objaw to miękki, gąbczasty pedał hamulca. Czujesz, że nie masz tak pewnego hamowania jak wcześniej, pedał zapada się głębiej albo jest oporny w dziwny sposób. To może być spowodowane powietrzem w układzie (wynik wrzenia płynu o obniżonej temperaturze wrzenia) albo uszkodzonymi uszczelkami. Inny sygnał to spadek skuteczności hamowania. Auto dłużej się zatrzymuje, albo, co gorsza, „ciągnie” w bok przy hamowaniu. To może świadczyć o tym, że w jednym z zacisków coś się dzieje – na przykład tłoczek zaczął rdzewieć albo uszczelnienie puszcza. Może też pojawić się szum albo zgrzyt podczas hamowania, wskazujący na problemy z korozją w zaciskach.

Co zrobić, jeśli zmieszałeś płyny?

Jeśli już zgrzeszyłeś i zmieszałeś płyny, nie panikuj, ale działaj natychmiast. Jedyna słuszna droga to kompletna wymiana całego płynu w układzie. Ale to nie wszystko. Trzeba ten układ przepłukać. W naszym serwisie robimy to specjalistycznym sprzętem, który pozwala dokładnie wypłukać resztki starego, zmieszanego płynu i ewentualne osady z przewodów, pomp i zacisków. To ważne, żeby nie zostały tam żadne zanieczyszczenia, które mogłyby uszkodzić nowy płyn albo elementy układu. Samej wymiany płynu może nie wystarczyć, zwłaszcza po zmieszaniu DOT5 z innymi. Potrzebne jest profesjonalne czyszczenie.

Jak unikać problemów?

Żeby w przyszłości uniknąć takich problemów, zasada jest prosta: stosuj tylko płyn zalecany przez producenta Twojego samochodu. Informacja o tym, jaki to płyn (najczęściej DOT4), powinna być w instrukcji obsługi auta, albo na zbiorniczku wyrównawczym pod maską. I regularnie wymieniaj płyn hamulcowy. Większość producentów zaleca wymianę co 2 lata, niezależnie od przebiegu. Dlaczego co 2 lata? Bo płyn na glikolu wchłania wodę z powietrza, a im więcej wody, tym niższa temperatura wrzenia i większe ryzyko korozji. Nawet jeśli mało jeździsz, płyn traci swoje właściwości.

Dlaczego warto zlecić wymianę płynu w serwisie, a nie robić tego samemu w garażu? Po pierwsze, masz pewność użycia właściwego płynu. Po drugie, i to jest kluczowe, układ hamulcowy po wymianie płynu musi być prawidłowo odpowietrzony. Jeśli w układzie pozostanie powietrze, pedał będzie miękki, a w skrajnych przypadkach hamulce po prostu zawiodą w najmniej spodziewanym momencie. Odpowietrzanie, zwłaszcza w nowoczesnych autach z ABS-em i ESP, wymaga często specjalistycznego sprzętu diagnostycznego, który pozwala „uruchomić” pompę ABS i przepchać płyn przez wszystkie kanały. Zrobienie tego „na chłopski rozum” może oznaczać, że gdzieś w zakamarkach układu zostanie powietrze. Poza tym, mamy doświadczenie i wiemy, na co zwrócić uwagę – czy nie ma wycieków, czy zaciski pracują prawidłowo.

Podsumowanie

Podsumowując, zapamiętajcie te najważniejsze rzeczy:

• Nigdy, absolutnie nigdy nie mieszaj płynu DOT5 z innymi płynami (DOT3, DOT4, DOT5.1). To jak wlewanie benzyny do Diesla.
• Zawsze wymieniaj cały płyn, nie tylko dolewaj. Dolewanie to tylko maskowanie problemu starzejącego się płynu.
• Zaufaj specjalistom. Układ hamulcowy to nie miejsce na eksperymenty. Wasze bezpieczeństwo i bezpieczeństwo innych uczestników ruchu zależy od jego sprawności.

Jeśli macie jakiekolwiek wątpliwości co do stanu płynu hamulcowego w swoim samochodzie, albo zauważyliście niepokojące objawy, nie czekajcie. Podjedźcie do naszego serwisu w Poznaniu. Zdiagnozujemy problem, doradzimy i profesjonalnie zajmiemy się Waszymi hamulcami. Lepiej zapobiegać niż usuwać skutki poważnej awarii.