Gwizdanie lub świszczenie spod maski – uszkodzone łożyska turbiny?
Okej, jasne. Zabieram się do roboty.
Gwizdanie lub świszczenie spod maski – uszkodzone łożyska turbiny?
No, z tym gwizdaniem to jest tak. Nie zawsze od razu trzeba panikować, ale na pewno nie można tego lekceważyć. Jak słychać coś takiego spod maski, zwłaszcza przy dodawaniu gazu, to bardzo często pierwsza myśl leci w stronę turbiny. Dlaczego? Bo ona tam się kręci z niesamowitą prędkością, potrafi osiągać nawet 200 000 obrotów na minutę. To jest taka mała elektrownia, która wpycha więcej powietrza do silnika, żeby ten mógł spalić więcej paliwa i wygenerować większą moc. Bez sprawnej turbiny, auto będzie jechać jakby miało ze sobą przyczepę, nawet jeśli jej fizycznie nie ma. Szczególnie w mniejszych silnikach, jak chociażby 1.2 TSI w Skodach czy 1.5 dCi w Renaultach, turbina odgrywa kluczową rolę w uzyskaniu przyzwoitych osiągów.
Co nam próbuje powiedzieć to gwizdanie i świszczenie?
Gwizdanie to jest taki najbardziej charakterystyczny sygnał. Często pojawia się stopniowo, na początku cichsze, potem coraz głośniejsze. Dźwięk przypomina trochę syrenę, ale taką o wysokim tonie. Świszczenie bywa bardziej subtelne, czasami słychać je bardziej przy odpuszczaniu gazu. Oba te dźwięki wskazują na to, że coś jest nie tak z przepływem powietrza w turbinie lub co gorsza, z jej wewnętrznymi elementami. I tu najczęściej winne są właśnie łożyska.
Ale turbina to nie tylko łożyska. Problemy z nią mogą objawiać się też inaczej. Na przykład, auto nagle traci moc, staje się ospałe, gorzej przyspiesza. W dieslach często widać wtedy zwiększone dymienie z rury wydechowej – czarny dym to sygnał, że silnik dostaje za mało powietrza do spalenia całej dawki paliwa. W benzynowych silnikach może pojawić się błąd w komputerze, kontrolka check engine na desce rozdzielczej.
Skąd te problemy z łożyskami?
No cóż, łożyska w turbinie pracują w ekstremalnych warunkach. Ogromne prędkości, wysokie temperatury – to wszystko wymaga perfekcyjnego smarowania. I tu dochodzimy do najczęstszej przyczyny problemów: olej silnikowy. Jeśli olej jest zanieczyszczony, bo ktoś zaniedbał wymiany albo używa kiepskiego oleju, te zanieczyszczenia trafiają do turbiny i działają jak papier ścierny na delikatne elementy. Takie zaniedbania potrafią zabić turbinę w silnikach, które teoretycznie są uznawane za trwałe, na przykład w BMW 320d (E90/E91) z silnikiem N47, gdzie problemy z turbiną bywały niestety dość częste.
Inna przyczyna to przegrzewanie. Jeśli zaraz po szybkiej jeździe gasimy silnik, turbina nadal jest rozgrzana do czerwoności. Olej przestaje krążyć i chłodzić łożyska, a resztki oleju w turbinie po prostu się spieka. To niszczy jego właściwości smarne i prowadzi do szybkiego zużycia. Dlatego tak ważne jest, żeby po dynamicznej jeździe dać silnikowi chwilę na oddychanie na wolnych obrotach, żeby turbina zdążyła ostygnąć.
No i w końcu, po prostu wiek i przebieg. Nic nie jest wieczne. Po przejechaniu kilkuset tysięcy kilometrów, nawet przy najlepszej pielęgnacji, elementy metalowe się zużywają. Łożyska w turbinie to też tylko części.
Jak to sprawdzamy?
Pierwsza rzecz to oczywiście posłuchać silnika na różnych obrotach. Czy gwizdanie nasila się przy dodawaniu gazu? Czy jest słychać coś nietypowego przy odpuszczaniu? Oczywiście, trzeba też zajrzeć pod maskę. Doświadczony mechanik potrafi po dźwięku wstępnie ocenić, czy problem jest poważny.
Ważna jest też inspekcja wizualna. Zerknąć na przewody doprowadzające olej do turbiny i odprowadzające go. Czy są jakieś wycieki? Czy wokół turbiny nie ma śladów oleju? Można też spróbować delikatnie poruszać osią wirnika turbiny (oczywiście przy zgaszonym silniku!). Jeśli wyczujemy jakikolwiek luz, to już jest poważny sygnał, że łożyska są zużyte. Niestety, w wielu nowoczesnych autach dostęp do samej turbiny bywa utrudniony, na przykład w Fordach Mondeo z silnikami 2.0 TDCi, gdzie turbina jest dość głęboko ukryta.
Ryzyko, gdy machniemy ręką na problem
Ignorowanie gwizdania z turbiny to proszenie się o jeszcze większe kłopoty. Uszkodzone łożyska oznaczają, że wirnik turbiny zaczyna ocierać o obudowę. To może prowadzić do oderwania kawałków metalu. Te kawałki mogą trafić do intercoolera, a stamtąd prosto do silnika! Jeśli taki kawałek dostanie się do cylindra, może uszkodzić tłok, zawory, a nawet zniszczyć cały silnik. Wtedy już nie mówimy o wymianie turbiny za kilka tysięcy złotych, ale o remoncie silnika, który potrafi kosztować kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy. Taki scenariusz jest niestety realny w wielu silnikach, w tym popularnych 1.9 TDI w Volkswagenach, gdzie pęknięta oś turbiny potrafiła narobić sporo szkód.
Poza tym, im dłużej jeździmy z uszkodzoną turbiną, tym bardziej pogarsza się jej stan. Drobne uszkodzenie łożysk może w krótkim czasie przerodzić się w całkowite zerwanie wirnika. Wtedy koszty naprawy będą znacznie wyższe, bo często oprócz samej turbiny trzeba będzie wymienić też przewody olejowe, a czasem nawet intercooler.
Jak to diagnozujemy profesjonalnie?
W naszym warsztacie nie polegamy tylko na słuchu i wzroku. Podłączamy auto do komputera diagnostycznego. Sprawdzamy błędy związane z układem doładowania, ciśnieniem doładowania, przepływem powietrza. Możemy też wykonać dynamiczne testy, obserwując parametry pracy turbiny podczas jazdy.
Czasem konieczne jest też wykonanie testów ciśnienia. Sprawdzamy, czy turbina generuje odpowiednie ciśnienie doładowania w różnych warunkach pracy silnika. Zbyt niskie ciśnienie może wskazywać na nieszczelność w układzie dolotowym lub problem z samą turbiną. Zbyt wysokie ciśnienie to z kolei sygnał, że coś jest nie tak z układem sterowania turbiny (np. z zaworem wastegate lub zmienną geometrią).
Kiedy wymienić turbinę i jak to robimy?
Jeśli diagnoza potwierdzi poważne uszkodzenie turbiny, na przykład znaczny luz na osi wirnika, uszkodzone łopatki czy ślady tarcia o obudowę, jedynym sensownym rozwiązaniem jest wymiana. Regeneracja turbiny jest możliwa, ale nie zawsze opłacalna i nie zawsze daje gwarancję długiej i bezproblemowej pracy. Czasem, zwłaszcza w przypadku poważnych uszkodzeń, nowa lub fabrycznie zregenerowana turbina z gwarancją producenta jest po prostu lepszym wyborem.
Proces wymiany turbiny to nie jest prosta sprawa. Wymaga demontażu wielu elementów silnika, takich jak kolektor wydechowy, kolektor dolotowy, przewody olejowe, przewody wodne (w turbinach chłodzonych cieczą). Trzeba zachować absolutną czystość, żeby do układu olejowego nie dostały się żadne zanieczyszczenia. Po montażu nowej turbiny konieczne jest odpowiednie zalanie jej olejem i wstępne zakręcenie wirnika, żeby zapewnić natychmiastowe smarowanie po uruchomieniu silnika. Na koniec oczywiście testy drogowe i ponowna diagnostyka komputerowa, żeby upewnić się, że wszystko działa prawidłowo.
Dlaczego warto nam zaufać?
Wybierając warsztat do naprawy turbiny, trzeba postawić na fachowców, którzy mają doświadczenie w tego typu pracach. Wymiana turbiny to nie jest coś, co można zrobić na kolanie w garażu. Wymaga specjalistycznych narzędzi, wiedzy i precyzji.
W naszym autoserwisie w Poznaniu specjalizujemy się w naprawie i wymianie turbosprężarek. Mamy doświadczonych mechaników, którzy wiedzą, na co zwrócić uwagę i jak prawidłowo wykonać usługę. Używamy tylko sprawdzonych części, zarówno nowych, jak i fabrycznie regenerowanych, od renomowanych producentów. Po każdej wymianie turbiny przeprowadzamy szczegółową kontrolę, żeby upewnić się, że problem został rozwiązany i że turbina będzie służyła przez długi czas. Dbamy o każdy detal, od odpowiedniego czyszczenia układu olejowego przed montażem nowej turbiny, po precyzyjne dokręcenie wszystkich śrub.
Podsumowując
Gwizdanie lub świszczenie spod maski to poważny sygnał, którego nie wolno lekceważyć. Bardzo często wskazuje on na uszkodzenie łożysk turbosprężarki. Ignorowanie tego problemu może prowadzić do znacznie poważniejszych i droższych w naprawie usterek, włącznie z uszkodzeniem silnika. Wczesna diagnoza i profesjonalna naprawa to klucz do uniknięcia kosztownych konsekwencji. Jeśli słyszysz niepokojące dźwięki z okolic turbiny – zapraszamy do naszego warsztatu na diagnostykę. Lepiej dmuchać na zimne, niż potem płakać nad zrujnowanym silnikiem.
