Kiedy należy wymienić pasek rozrządu? Objawy zużycia i zalecenia producentów

No dobra, siema! Jest Krzysiek, mechanik z Podolan, z warsztatu przy ulicy Bukowskiej. Siedzę w tych samochodach od lat, widziałem już chyba wszystko, co się może w silniku zepsuć. A temat paska rozrządu to jest coś, co co chwilę wraca jak bumerang. Kierowcy często o tym zapominają, albo liczą na to, że „jeszcze pojeździ”. A potem przyjeżdżają z lawety i jest płacz i zgrzytanie zębów, bo koszty naprawy potrafią powalić z nóg.

Zacznijmy od początku. Ten pasek rozrządu, to takie serce silnika. On spina wał korbowy z wałkiem (albo wałkami) rozrządu. Kręcąc się, synchronizuje moment otwarcia i zamknięcia zaworów z ruchem tłoków. Bez tego paska, albo jak się urwie, to jest katastrofa. Tłoki spotykają się z zaworami, a to jest jak zderzenie czołowe – niszczą się zawory, tłoki, gładzie cylindrów, a czasami nawet głowica do wymiany.

Kiedy wymienić pasek rozrządu?

Więc kiedy ten pasek trzeba wymienić? To jest kluczowe pytanie i nie ma jednej, prostej odpowiedzi, która pasuje do wszystkich samochodów. Najważniejsze są zalecenia producenta. Każdy producent, czy to Volkswagen, Ford, czy Fiat, podaje w książce serwisowej albo w instrukcji obsługi, co ile kilometrów albo co ile lat ten pasek ma być zmieniony. I tego trzeba się trzymać jak pijany płotu.

Wiele osób myśli, że jak przejechało mało kilometrów, to pasek jest jak nowy. Nic bardziej mylnego! Guma z której jest zrobiony, starzeje się z czasem, niezależnie od tego, czy auto stoi w garażu, czy jeździ po całej Polsce. Wilgoć, zmiany temperatury, oleje, które mogą gdzieś tam się przedostać – to wszystko osłabia materiał. Dlatego większość producentów podaje dwa interwały: przebieg (np. 60 tys. km, 90 tys. km, a w nowszych nawet 120-150 tys. km) i czas (np. 5 lat, 7 lat, czasami 10 lat). Zawsze bierzemy ten, który nadejdzie szybciej. Czyli jak masz auto, którym jeździsz mało, ale minęło już 5 lat od ostatniej wymiany, to pasek trzeba wymienić, nawet jeśli na liczniku jest tylko 30 tysięcy od tamtej pory.

Objawy zużycia paska rozrządu

A jakie są objawy, że pasek zaczyna się sypać? To jest trochę podchwytliwe, bo pasek rozrządu często nie daje żadnych wyraźnych sygnałów, zanim nie będzie za późno. Ale czasami można coś wyczuć. Na przykład, jeśli podczas pracy silnika słyszysz jakieś dziwne szumy, stuki albo świsty w okolicy rozrządu, to może być znak, że coś jest nie tak z napinaczem albo rolkami. Często w komplecie z paskiem wymienia się też napinacz i rolki prowadzące, bo one też się zużywają i mogą być przyczyną problemów.

Czasami, choć to rzadkie, może pojawić się problem z odpalaniem silnika. Jeśli pasek jest już bardzo zużyty i ma luzy, może przeskoczyć o jeden ząbek. Silnik wtedy kręci, ale nie chce odpalić, albo pracuje bardzo nierówno i brakuje mu mocy. Ale to już są takie objawy na ostatniej prostej, tuż przed awarią.

Inny objaw, który często jest bagatelizowany, to wycieki oleju w okolicy pokrywy zaworów. Czasami uszczelniacze wałka rozrządu albo wału korbowego, które są w pobliżu paska, zaczynają puszczać. Ten olej, jeśli dostanie się na pasek, może go osłabić i przyspieszyć jego zużycie. Więc jeśli widzisz, że w tym miejscu się poci, to warto to sprawdzić i przy okazji zerknąć na stan paska.

Konsekwencje zaniedbania wymiany

Jeśli zignorujesz te sygnały albo po prostu zapomnisz o terminie wymiany, to jak już mówiłem – szykuj się na duże wydatki. Urwany pasek to prawie zawsze remont silnika. W zależności od samochodu i stopnia zniszczeń, koszt takiej operacji może wynieść od kilku do nawet kilkunastu tysięcy złotych. Na przykład w popularnym 1.9 TDI od Volkswagena, gdzie zawory są ułożone pod kątem, uderzenie tłoka w zawór jest bardziej „przyjacielskie” i często kończy się tylko na wymianie zaworów. Ale w silnikach z głowicą typu DOHC, gdzie są cztery zawory na cylinder i są ułożone pionowo, uszkodzenia są zazwyczaj dużo większe i potrafią zniszczyć tłoki, a nawet gładzie cylindrów. Koszt naprawy takiego silnika, na przykład w jakimś nowoczesnym silniku benzynowym z turbo, może łatwo przekroczyć wartość całego auta.

Przygotowanie do wymiany i koszty

Więc jak się przygotować do wymiany? Przede wszystkim, znaleźć dobry warsztat. Nie każdy mechanik potrafi dobrze wymienić pasek rozrządu. To nie jest prosta robota typu „odkręć i przykręć”. Trzeba znać odpowiednie procedury, mieć specjalne narzędzia do blokowania wału i wałka rozrządu, wiedzieć jak ustawić rozrząd na znakach. Błędy przy wymianie mogą być równie kosztowne jak urwanie paska. Ustawienie złego momentu zapłonu, niedokręcony napinacz, źle założony pasek – to wszystko może prowadzić do poważnych problemów z silnikiem. U nas w warsztacie robimy to na co dzień, mamy sprzęt i doświadczenie.

Co do kosztów, to składają się na nie cena części i koszt robocizny. Cena paska i kompletu rolek z napinaczem zależy od marki i modelu auta. Do popularnego Forda Focusa z silnikiem 1.6 benzyna, komplet markowych części (np. Contitech, Gates, INA) to koszt w okolicach 300-500 złotych. Do jakiegoś bardziej skomplikowanego silnika, np. V6 w Audi, to może być już grubo ponad tysiąc złotych. Do tego dochodzi koszt robocizny. Wymiana paska rozrządu to zazwyczaj kilka godzin pracy, a w niektórych autach, gdzie dostęp jest utrudniony, może nawet zająć cały dzień. Na przykład w niektórych starszych Renault Laguna z silnikiem 2.0 IDE, wymiana paska wymaga wyjęcia silnika, co oczywiście znacząco podnosi koszty. U nas w warsztacie staramy się wyceniać to uczciwie, w zależności od stopnia skomplikowania.

Proces wymiany

Sam proces wymiany to jest sztuka. Najpierw trzeba zdjąć osłony silnika, paski wielorowkowe, czasami koło pasowe wału korbowego. Potem zdemontować stare rolki i pasek. Następnie ustawić silnik w pozycji do wymiany rozrządu, blokując wał korbowy i wałek rozrządu specjalnymi blokadami. To jest kluczowy moment – jeśli znaki się nie zgadzają, to silnik nie będzie pracował poprawnie albo w ogóle nie odpali. Potem zakłada się nowy pasek, rolki i napinacz. Napinacz trzeba odpowiednio napiąć, zgodnie z zaleceniami producenta. Zbyt luźny pasek może przeskoczyć, a zbyt mocno napięty może się szybciej zużyć i uszkodzić łożyska w rolkach. Na koniec wszystko się skręca, zakłada osłony i paski wielorowkowe. I co ważne, po wymianie zawsze odpalamy silnik i słuchamy, czy wszystko pracuje poprawnie.

Pasek czy łańcuch rozrządu?

A co z tym łańcuchem rozrządu? Wiele nowoczesnych aut ma łańcuch zamiast paska. Łańcuchy są zazwyczaj bardziej wytrzymałe i teoretycznie nie wymagają wymiany przez cały okres eksploatacji silnika. Ale to też nie jest reguła. W wielu silnikach, np. w popularnych silnikach 1.4 TSI od Volkswagena, łańcuch potrafił się rozciągnąć już po kilkudziesięciu tysiącach kilometrów i wymagał wymiany. Wymiana łańcucha jest zazwyczaj droższa niż wymiana paska, bo często wymaga demontażu większej ilości elementów. Ale w dobrych silnikach z łańcuchem, np. w niektórych japońskich konstrukcjach, łańcuch faktycznie wytrzymuje setki tysięcy kilometrów bez problemu.

Ten mit o długowieczności pasków jest właśnie mitem. Pasek to element eksploatacyjny i ma swoją żywotność. Nie ma co liczyć na to, że przejedziesz nim dwa razy więcej niż zaleca producent, bo „przecież wygląda dobrze”. Zniszczenie paska często zaczyna się od środka, od osłabienia włókien, a tego gołym okiem nie widać.

Jak uniknąć problemów?

Więc co robić, żeby uniknąć problemów? Przede wszystkim, przestrzegać interwałów wymiany zalecanych przez producenta. I nie tylko przebiegu, ale też czasu. Regularnie sprawdzać silnik, czy nie ma wycieków oleju w okolicy rozrządu. Jeśli coś cię niepokoi – jakieś dziwne dźwięki, problemy z pracą silnika – podjedź do mechanika. Lepiej zapobiegać niż leczyć.

Najczęstsze pytania, które słyszę, to:

• Czy na pewno trzeba wymieniać cały komplet? Tak, warto. Rolki i napinacz też się zużywają i mogą być przyczyną awarii. Wymiana tylko paska to oszczędność pozorna.
• Czy mogę kupić najtańszy pasek? Nie polecam. Rynek jest zalany podróbkami albo częściami niskiej jakości. Taki pasek może pęknąć dużo szybciej. Warto zainwestować w części renomowanych producentów.

Podsumowując, wymiana paska rozrządu to jedna z najważniejszych czynności serwisowych, o której nie można zapomnieć. Zaniedbanie tego może prowadzić do bardzo kosztownych napraw. Warto skorzystać z usług sprawdzonego warsztatu, który ma doświadczenie i odpowiedni sprzęt. U nas na Bukowskiej podchodzimy do tego tematu bardzo poważnie. Sprawdzimy dokładnie, doradzimy co trzeba wymienić, zrobimy to porządnie i damy gwarancję na wykonaną usługę. Przecież chodzi o serce twojego samochodu! Zapraszam do nas.