Rozrusznik działa tylko „na zimno” – problem z elektromagnesem?

No proszę, problem z rozrusznikiem, co działa tylko na zimno – to dosyć częsty, ale też irytujący mankament, który potrafi napsuć krwi. Wiele osób od razu myśli o wymianie całego rozrusznika, ale prawda jest taka, że często winowajcą jest tylko jedna z jego części, a mianowicie elektromagnes.

Co to w ogóle ten rozrusznik i po co nam elektromagnes?

Wyobraź sobie rozrusznik jako taki mały, ale mocny motorek, który ma jedno zadanie: nadać pierwszego pędu silnikowi spalinowemu, żeby ten mógł sam zacząć pracować. Bez rozrusznika, kręcenie korbą w dzisiejszych autach to już raczej historia. Sercem, a przynajmniej jednym z kluczowych elementów, tego rozrusznika jest właśnie elektromagnes, często nazywany bendiksem przez kierowców, chociaż bendiks to ściśle mówiąc element sprzęgający.

Elektromagnes pełni taką podwójną rolę. Po pierwsze, to on odpowiada za wysunięcie zębnika rozrusznika, czyli tego małego kółka z zębami, które zazębia się z wieńcem koła zamachowego silnika. Dzięki temu zębnik może przekazać obrót z rozrusznika na silnik. Po drugie, elektromagnes, a dokładnie wbudowany w niego przełącznik, zamyka obwód prądowy, doprowadzając duży prąd z akumulatora do silnika elektrycznego rozrusznika. To tak jakby jednocześnie wysuwał wtyczkę i włączał prąd.

Objawy zimnego rozrusznika – co to właściwie znaczy?

Kiedy mówimy, że rozrusznik działa tylko na zimno, to znaczy, że rano, po dłuższym postoju, kiedy silnik jest zimny, rozrusznik kręci bez problemu i auto odpala. Ale wystarczy, że przejedziemy kawałek, silnik się nagrzeje, zgasimy go i spróbujemy odpalić ponownie – i tu zaczynają się schody. Albo rozrusznik w ogóle nie kręci, słychać tylko takie cyknięcie, albo kręci bardzo ospale, jakby brakowało mu siły. Czasami trzeba odczekać, aż auto trochę ostygnie, żeby znowu udało się odpalić.

To cyknięcie, o którym wspomniałem, to często właśnie odgłos pracy elektromagnesu – on próbuje zrobić swoje, ale coś mu przeszkadza w pełnym wysunięciu zębnika lub w zamknięciu obwodu prądowego. Inne objawy, które mogą wskazywać na problem z elektromagnesem, to na przykład:

• Brak reakcji na przekręcenie kluczyka: Nic się nie dzieje, cisza, zero odgłosów z rozrusznika.
• Słabe kręcenie rozrusznika: Kręci, ale bardzo wolno, jakby akumulator był na wyczerpaniu (chociaż akumulator jest sprawny).
• Nietypowe dźwięki podczas rozruchu: Oprócz wspomnianego cyknięcia, mogą pojawić się zgrzyty, wskazujące na problemy z zazębieniem zębnika.

Dlaczego elektromagnes w rozruszniku może szwankować na gorąco?

Problem zimnego rozrusznika często wiąże się z tym, jak materiały reagują na temperaturę. Na zimno wszystko jest sztywne, przestrzenie są mniejsze. Kiedy silnik i rozrusznik się nagrzeją, elementy się rozszerzają. Czasami to rozszerzanie powoduje, że coś zaczyna ocierać, blokować ruch elektromagnesu, albo zwiększa oporność na stykach elektrycznych.

Przyczyny problemów z elektromagnesem mogą być różne:

• Uszkodzenia mechaniczne: Najczęściej chodzi o zużycie lub uszkodzenie samego tłoczka elektromagnesu lub widełek, które popychają zębnik. Na przykład, w starszych modelach Forda Focusa czy Opla Astry, gdzie rozrusznik jest narażony na wysokie temperatury i wilgoć, elementy mechaniczne mogą się zużywać szybciej. Zanieczyszczenia – kurz, brud, opiłki metalu – mogą osadzać się na prowadnicach tłoczka, utrudniając jego ruch, zwłaszcza gdy materiał się rozszerzy pod wpływem ciepła.
• Problemy elektryczne: To bardzo częsta przyczyna. Styczniki w elektromagnesie, które zamykają obwód prądowy do silnika, są narażone na działanie bardzo dużych prądów. Z czasem mogą się wypalać, pokrywać nalotem, korodować. To zwiększa oporność na styku, utrudniając przepływ prądu do silnika rozrusznika. Na zimno, kiedy materiał jest bardziej zbity, kontakt może być jeszcze wystarczający. Na gorąco, przy rozszerzeniu, styk może się pogorszyć, a zwiększona oporność powoduje dodatkowe nagrzewanie, co tylko pogłębia problem. Luźne połączenia kablowe, korozja na zaciskach akumulatora czy na połączeniu kabla z elektromagnesem też mogą być problemem. Na przykład, w niektórych modelach Volkswagena Golfa czy Skody Octavii, gdzie instalacja elektryczna jest dość rozbudowana, korozja na styku może być powodem problemów z rozrusznikiem.
• Zanieczyszczenia: Jak już wspomniałem, brud i kurz to wrogowie ruchomych elementów. Zanieczyszczenia mogą dostać się do wnętrza elektromagnesu lub osadzić się na jego zewnętrznych częściach, utrudniając swobodny ruch. Szczególnie w autach, które jeżdżą w trudnych warunkach, np. po nieutwardzonych drogach, problem z zanieczyszczeniami może być bardziej widoczny.

Jak zdiagnozować problem z elektromagnesem w rozruszniku?

Nie ma co zgadywać, trzeba sprawdzić. Jako mechanik, mam kilka sposobów na ustalenie, co dolega rozrusznikowi.

• Testy napięcia i prądu: To podstawa. Sprawdzam napięcie na zaciskach rozrusznika i na styku elektromagnesu podczas próby rozruchu. Jeśli napięcie spada znacząco, a prąd płynie niewielki, to może wskazywać na dużą oporność w obwodzie – często właśnie na wypalonych stykach elektromagnesu. Używam do tego multimetru i cęgów prądowych. Warto też sprawdzić spadek napięcia na samym kablu zasilającym – czasami problem leży w nim, a nie w rozruszniku.
• Kontrola stanu fizycznego komponentów: Po demontażu rozrusznika, można dokładnie obejrzeć elektromagnes. Sprawdzam stan tłoczka, widełek, czystość prowadnic. Oglądam styki elektryczne w elektromagnesie – czy nie są wypalone, skorodowane, pokryte nagarem. Czasami widać gołym okiem, że coś jest nie tak. Warto też sprawdzić stan zębnika i wieńca koła zamachowego – ich uszkodzenie też może utrudniać zazębienie.
• Testowanie na krótko: W niektórych przypadkach można przeprowadzić test na krótko, podając napięcie bezpośrednio na elektromagnes i silnik rozrusznika, omijając część instalacji samochodu. To pozwala wykluczyć problemy z okablowaniem czy stacyjką.

Naprawić czy wymienić – oto jest pytanie!

Kiedy diagnoza wskazuje na problem z elektromagnesem, stajemy przed wyborem: naprawić sam elektromagnes, czy wymienić cały rozrusznik?

• Kiedy naprawić? Jeśli problem tkwi tylko w elektromagnesie, na przykład w wypalonych stykach, albo w zabrudzonych prowadnicach, często wystarczy wymiana samego elektromagnesu lub jego regeneracja (np. wymiana styków). Koszt takiej operacji jest zazwyczaj niższy niż wymiana całego rozrusznika. Wiele popularnych modeli aut, jak np. Renault Clio czy Peugeot 206, ma łatwo dostępne części zamienne do rozruszników, w tym same elektromagnesy. Regeneracja jest opłacalna, gdy pozostałe elementy rozrusznika (silnik, łożyska, przekładnia) są w dobrym stanie.
• Kiedy wymienić cały rozrusznik? Jeśli rozrusznik jest już mocno zużyty, ma duże luzy na łożyskach, silnik elektryczny jest uszkodzony, albo uszkodzenie elektromagnesu jest na tyle poważne (np. uszkodzenie uzwojenia), że naprawa jest nieopłacalna, wtedy lepiej wymienić cały rozrusznik na nowy lub regenerowany. Chociaż koszt jest wyższy, daje to pewność, że cały zespół rozruchowy będzie działał bez zarzutu przez długi czas. W przypadku niektórych nowszych modeli aut, gdzie rozrusznik jest bardziej zintegrowany lub części zamienne są trudno dostępne, wymiana całego zespołu może być jedynym sensownym rozwiązaniem.

Koszt naprawy vs koszt nowego rozrusznika:

Koszt wymiany samego elektromagnesu lub jego regeneracji to zazwyczaj od kilkudziesięciu do kilkuset złotych za samą część, plus robocizna. Wymiana całego rozrusznika to koszt od kilkuset do ponad tysiąca złotych za część (w zależności od modelu auta i tego, czy wybieramy nowy, regenerowany czy używany), plus robocizna, która może być wyższa ze względu na konieczność demontażu całego zespołu. Zawsze przedstawiam klientowi obie opcje, omawiając wady i zalety każdej z nich, żeby mógł podjąć świadomą decyzję.

Dlaczego warto zaufać profesjonalnemu serwisowi?

Diagnostyka problemów z rozrusznikiem, a zwłaszcza z elektromagnesem, wymaga wiedzy, doświadczenia i odpowiednich narzędzi. Naprawa czy wymiana rozrusznika to też nie jest wymiana żarówki – wymaga dostępu do trudno dostępnych miejsc, odkręcania często zapieczonych śrub, a potem prawidłowego montażu i podłączenia.

Wybierając profesjonalny autoserwis, zyskujesz:

• Dokładną diagnozę: Unikasz zgadywania i niepotrzebnej wymiany sprawnych części.
• Profesjonalną naprawę: Masz pewność, że praca zostanie wykonana prawidłowo, zgodnie ze sztuką i z użyciem odpowiednich narzędzi.
• Gwarancję: Dobre warsztaty udzielają gwarancji na wykonane usługi i użyte części.
• Spokój: Nie musisz się martwić, że za chwilę problem powróci.

Wybierając warsztat, warto zwrócić uwagę na opinie innych klientów, doświadczenie mechaników, wyposażenie warsztatu i transparentność cen.

Wnioski – co zrobić z zimnym rozrusznikiem?

Jeśli twój rozrusznik działa tylko na zimno, z dużym prawdopodobieństwem problem leży w elektromagnesie. Nie panikuj i nie decyduj się od razu na wymianę całego rozrusznika. Udaj się do zaufanego mechanika, który dokładnie zdiagnozuje problem. Po diagnozie, wspólnie z mechanikiem, możesz podjąć najlepszą decyzję – czy opłacalne jest naprawienie samego elektromagnesu, czy lepiej wymienić cały rozrusznik. Pamiętaj, że profesjonalna obsługa serwisowa to klucz do skutecznego i trwałego rozwiązania problemu.