Spadek ciśnienia oleju w trasie – co mogło się stać?

Widziałem już wiele aut z takimi objawami, i zawsze powtarzam – to nie jest coś, co można zlekceważyć. Spadek ciśnienia oleju podczas jazdy to poważny sygnał, że w sercu samochodu, czyli silniku, dzieje się coś niedobrego.

Definicja ciśnienia oleju w silniku

Żeby zrozumieć problem, musimy zacząć od podstaw. Co to w ogóle jest to ciśnienie oleju? To nic innego jak siła, z jaką olej jest rozprowadzany po kanałach smarowania w silniku. Można to porównać do ciśnienia krwi w ludzkim organizmie – bez odpowiedniego ciśnienia, krew nie dotrze do wszystkich narządów.

Rola oleju silnikowego: Olej w silniku ma kilka kluczowych funkcji: smaruje ruchome części (tłoki, wał korbowy, wałki rozrządu), minimalizując tarcie i zużycie. Chłodzi silnik, odprowadzając ciepło z newralgicznych punktów. Uszczelnia, tworząc film olejowy między pierścieniami tłokowymi a cylindrem. I wreszcie, czyści, zbierając nagar i inne zanieczyszczenia.
Znaczenie odpowiedniego ciśnienia oleju: Odpowiednie ciśnienie zapewnia, że olej dociera do wszystkich zakamarków silnika, tworząc ten niezbędny film smarny. Jeśli ciśnienie jest za niskie, film ten staje się zbyt cienki lub zanika, a metalowe części zaczynają trzeć o siebie na sucho. To prosta droga do poważnej awarii.

Przyczyny spadku ciśnienia oleju podczas jazdy

Teraz przejdźmy do konkretów – co może być powodem, że nagle zapala się kontrolka oleju lub słychać niepokojące dźwięki?

Niski poziom oleju: To najczęstsza i często najprostsza do rozwiązania przyczyna. Silnik zużywa olej podczas pracy, i jeśli nie jest on regularnie uzupełniany lub pojawia się gdzieś wyciek, poziom spada poniżej minimum. Pompa olejowa zaczyna wtedy „zasysać” powietrze, a nie olej, co drastycznie obniża ciśnienie. Widziałem to setki razy, zwłaszcza w starszych autach, np. w leciwym Passacie B5 1.9 TDI, gdzie silniki potrafiły pić olej.
Zanieczyszczenia w układzie smarowania: Z czasem w oleju gromadzą się zanieczyszczenia – osady, nagar, drobinki metalu ze zużywających się części. Jeśli olej i filtr nie są regularnie wymieniane, te zanieczyszczenia mogą zablokować smoki olejowe (sitko przy pompie) lub kanały olejowe, ograniczając przepływ oleju i tym samym obniżając ciśnienie. Typowy przykład to silniki benzynowe z bezpośrednim wtryskiem, jak w niektórych modelach grupy VAG (np. 2.0 TFSI), gdzie nagar potrafi być problemem.
Uszkodzona pompa olejowa: Pompa olejowa to serce układu smarowania. Jest to element mechaniczny, który może się zużyć lub uszkodzić. Jeśli pompa nie jest w stanie wytworzyć odpowiedniego ciśnienia, cały układ działa nieprawidłowo. Awarie pompy zdarzają się, choć rzadziej niż niski poziom oleju. Czasami problemem jest zużycie jej elementów, innym razem zapchanie smoka olejowego, co uniemożliwia jej prawidłowe zasysanie.
Wyciek oleju z silnika: Utrata oleju przez nieszczelności to kolejna popularna przyczyna niskiego poziomu, a co za tym idzie, spadku ciśnienia. Wycieki mogą pojawić się w różnych miejscach: uszczelki (pokrywa zaworów, miska olejowa), simmeringi (na wale korbowym, wałkach rozrządu), chłodnica oleju, a nawet przez zużyte pierścienie tłokowe, gdzie olej dostaje się do komory spalania i jest spalany (widać to po niebieskim dymie z wydechu). Widziałem już wycieki w najdziwniejszych miejscach, np. w Fordach Mondeo Mk4, gdzie uszczelka miski olejowej potrafiła puścić.
Użycie niewłaściwego rodzaju lub jakości oleju: Każdy silnik jest zaprojektowany do pracy z olejem o określonej lepkości i specyfikacji. Użycie oleju zbyt rzadkiego (np. 0W-20 zamiast 5W-40, jak w starszych BMW E46) może skutkować niewystarczającym ciśnieniem, zwłaszcza przy wysokich temperaturach pracy. Podobnie, olej niskiej jakości może szybciej tracić swoje właściwości smarne i nie zapewniać odpowiedniego ciśnienia.

Objawy spadku ciśnienia oleju

Jak rozpoznać, że coś jest nie tak? Silnik daje nam sygnały.

Kontrolka ostrzegawcza na desce rozdzielczej: To ten czerwony symbol olejarki. Zapalenie się tej kontrolki podczas jazdy, zwłaszcza przy wyższych obrotach, to alarm. Należy natychmiast zatrzymać się i sprawdzić poziom oleju. Jeśli kontrolka miga lub świeci ciągle, ciśnienie jest krytycznie niskie.
Oddźwięk pracy silnika: Silnik z niskim ciśnieniem oleju pracuje inaczej. Może pojawić się charakterystyczne stukanie, klekotanie, zwłaszcza z okolic głowicy (popychacze hydrauliczne) lub wału korbowego. To dźwięk metalu trącego o metal – bardzo niepokojący i świadczący o braku smarowania.

Ryzyko związane ze spadkiem ciśnienia oleju

Lekceważenie spadku ciśnienia oleju to proszenie się o kłopoty.

Zwiększone zużycie elementów silnika: Bez odpowiedniego smarowania, tarcie między ruchomymi częściami drastycznie rośnie. Prowadzi to do szybkiego zużycia panewek wału korbowego, wałków rozrządu, popychaczy, a nawet gładzi cylindrów.
Potencjalne uszkodzenie jednostki napędowej: W skrajnych przypadkach, przy bardzo niskim lub zerowym ciśnieniu oleju, może dojść do zatarcia silnika. Panewki mogą się obrócić, wał korbowy może zostać uszkodzony, a cała jednostka napędowa nadaje się wtedy do generalnego remontu lub wymiany – a to już są bardzo wysokie koszty. Widziałem takie przypadki w różnych autach, od małych miejskich, po mocne sportowe.

Sposoby diagnozowania problemu

Co robimy, gdy auto trafi do mnie z takim problemem?

Wizualna inspekcja podzespołów: Zaczynam od dokładnego oglądania silnika od góry i od dołu. Szukam śladów wycieków oleju, sprawdzam, czy miska olejowa nie jest uderzona, oglądam filtr oleju i chłodnicę oleju.
Sprawdzenie poziomu i stanu oliwy: To podstawa. Wyciągam bagnet, sprawdzam poziom oleju. Patrzę też na jego kolor i konsystencję – czy jest czysty, czy mętny, czy czuć zapach spalenizny.
Protokół diagnostyczny: Jeśli proste sprawdzenia nie wystarczą, wchodzimy głębiej. Sprawdzamy faktyczne ciśnienie oleju za pomocą manometru podpiętego w miejsce czujnika ciśnienia. Robimy pomiary przy różnych obrotach silnika, na zimnym i gorącym oleju. Sprawdzamy czujnik ciśnienia – czasami to on jest wadliwy i podaje fałszywy sygnał. Jeśli dalej nie ma rozwiązania, analizujemy możliwość zapchania smoka olejowego (często wymaga demontażu miski olejowej) lub uszkodzenia samej pompy olejowej.

Kiedy należy udać się do serwisu?

Odpowiedź jest prosta:

Pojawienie się kontrolki ostrzegawczej: Jak tylko zobaczysz czerwoną olejarkę, zatrzymaj się w bezpiecznym miejscu, zgaś silnik i wezwij pomoc lub lawetę. Nie próbuj kontynuować jazdy!
Niepokojące dźwięki z silnika: Jeśli słyszysz stukanie czy klekotanie, zwłaszcza połączone z zapaleniem się kontrolki, to sygnał, że silnik pracuje bez odpowiedniego smarowania. Zrób to samo – zatrzymaj się i nie uruchamiaj silnika.

Usługi serwisowe – wymiana oleju silnikowego i filtra

Regularna wymiana oleju i filtra to podstawowa profilaktyka, która pozwala uniknąć wielu problemów z ciśnieniem oleju i ogólnie z silnikiem.

Dlaczego warto regularnie wymieniać olej i filtr? Z czasem olej traci swoje właściwości smarne, a zanieczyszczenia w nim zawarte mogą uszkadzać silnik i zatykać kanały. Świeży olej i nowy filtr zapewniają optymalne smarowanie i czystość układu.
Jak przebiega proces wymiany? To standardowa procedura. Spuszczamy stary olej, odkręcamy stary filtr, zakładamy nowy, zalewamy silnik świeżym olejem odpowiedniej specyfikacji i ilości. W niektórych autach (np. z filtrem paliwa zintegrowanym z filtrem oleju, jak w starszych Mercedesach) procedura może się nieco różnić. Zawsze sprawdzamy poziom oleju po uruchomieniu silnika.
Korzyści płynące z profesjonalnej obsługi: W serwisie mamy odpowiednie narzędzia, wiedzę i dostęp do wysokiej jakości olejów i filtrów. Jesteśmy w stanie dobrać olej idealnie do specyfikacji Twojego auta i modelu silnika. Przy okazji wymiany możemy też sprawdzić, czy nie ma widocznych wycieków lub innych niepokojących objawów.

Podsumowanie znaczenia monitorowania stanu układu smarowania

Układ smarowania to krwiobieg Twojego silnika. Dbanie o odpowiedni poziom i jakość oleju, a także regularna wymiana filtra, to klucz do długowieczności jednostki napędowej. Ignorowanie sygnałów takich jak spadek ciśnienia może skończyć się bardzo kosztowną naprawą. Pamiętaj – lepiej zapobiegać niż leczyć, a w przypadku silnika ta zasada jest szczególnie ważna. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, przyjedź do nas do Poznania, sprawdzimy to i doradzimy, co dalej.