Szarpanie silnika przy niskich obrotach – czy to wina EGR?

No to siadajcie wygodnie, bo sprawa szarpania silnika przy niskich obrotach to coś, co potrafi naprawdę dać w kość, a często ludzie od razu wołają: EGR! To na pewno ten cholerny zawór! No i wiecie co? Czasem mają rację, ale nie zawsze. Trzeba to rozebrać na czynniki pierwsze, jak dobry silnik na stole warsztatowym.

Szarpanie silnika przy niskich obrotach – co to w ogóle znaczy?

Wyobraźcie sobie, że jedziecie sobie spokojnie na dwójce, obroty nie wysokie, powiedzmy 1500-2000 na minutę, i nagle auto zaczyna się zachowywać jakby miało czkawkę. Takie nierówne, przerywane przyspieszanie, albo wręcz odczuwalne drgania całego auta. To właśnie to szarpanie. Dlaczego akurat niskie obroty są tu kluczowe? Bo wtedy silnik pracuje w takim, powiedzmy, delikatnym trybie. Wymagania co do mieszanki paliwowo-powietrznej i zapłonu są bardzo precyzyjne. Każde małe odstępstwo od normy od razu się ujawnia. Przy wyższych obrotach, gdzie silnik oddycha pełną piersią i pracuje pod większym obciążeniem, te drobne niedoskonałości często są maskowane.

Co może powodować szarpanie? Wcale nie tylko EGR!

Zanim zaczniemy obwiniać EGR-a, trzeba spojrzeć szerzej. Przyczyn może być całe multum. Zaczniemy od tego, co najprostsze, a skończymy na tych bardziej skomplikowanych.

Problemy z paliwem – palić to musi, ale co i jak?

• Zanieczyszczony filtr paliwa: To jak zatkane tętnice u człowieka. Silnik nie dostaje wystarczającej ilości paliwa, zwłaszcza przy próbie delikatnego przyspieszania na niskich obrotach. Efekt? Szarpanie, dławienie się, a czasem i gaśnięcie. W starszych autach, albo takich co jeżdżą głównie po mieście na krótkich dystansach, filtr paliwa potrafi się zapchać dość szybko. Pomyślcie o jakimś starym Peugeot 307 z dieslem – tam filtr paliwa potrafił dać w kość.
• Niska jakość paliwa: No cóż, tankowanie na no-name stacjach, albo po prostu pech i trafienie na partię gorszego paliwa. Może zawierać więcej wody, zanieczyszczeń, mieć niewłaściwą liczbę oktanową (dla benzyny) lub cetanową (dla diesla). Silnik wtedy po prostu wariuje. Znam przypadki, gdzie po zatankowaniu na podejrzanie taniej stacji, auto, np. jakiś nowszy Ford Focus z silnikiem EcoBoost, nagle zaczynało objawiać dziwne zachowania.

Układ zapłonowy – iskra musi być, i to w odpowiednim momencie!

To serce pracy silnika benzynowego. Jeśli coś jest nie tak z zapłonem, szarpanie przy niskich obrotach jest niemal pewne.

• Świece zapłonowe: Zużyte, z nagarem, albo po prostu niewłaściwe dla danego silnika. Iskra jest słaba, albo wcale jej nie ma. Wtedy cylinder nie pracuje prawidłowo, co objawia się szarpaniem. W silnikach na przykład z grupy VAG, jak 1.4 TSI, świece potrafią się dość szybko zużywać, zwłaszcza przy dynamicznej jeździe.
• Cewki zapłonowe: Każda świeca ma swoją cewkę (albo jedna cewka obsługuje kilka świec, w zależności od konstrukcji). Uszkodzona cewka to brak iskry w danym cylindrze. Auto wtedy pracuje na mniejszej liczbie cylindrów, co jest odczuwalne jako silne szarpanie, zwłaszcza na niskich obrotach. W BMW E46 z silnikiem 6-cylindrowym, uszkodzenie cewki to dość częsta przypadłość.

Silnik i jego podzespoły – czasami to coś głębszego

Tu wchodzimy na poziom bardziej zaawansowany.

• Uszkodzenia mechaniczne: To już gruby kaliber. Nieszczelność w układzie dolotowym (silnik łapie lewe powietrze), problemy z kompresją w cylindrze (np. wypalony zawór, uszkodzony pierścień tłokowy), czy nawet delikatne uszkodzenie wałka rozrządu. Każde z tych problemów może powodować nierówną pracę silnika i szarpanie. W starszych dieslach, np. w Mercedesie W203, problemy z wtryskiwaczami potrafiły nieźle namieszać i objawiać się właśnie szarpaniem.
• Problemy z układem dolotowym: Poza wspomnianymi nieszczelnościami, problemem może być też zabrudzona przepustnica, uszkodzony przepływomierz (mierzy ilość powietrza dostającego się do silnika) czy czujnik ciśnienia w kolektorze dolotowym. Błędne odczyty tych czujników powodują, że komputer silnika źle dobiera mieszankę paliwowo-powietrzną, co skutkuje szarpaniem.

No i wreszcie on – zawór EGR!

Dobra, doszliśmy do bohatera naszego tekstu, a w zasadzie anty-bohatera, bo często to na niego spada cała wina.

Co to jest zawór EGR?

EGR to skrót od Exhaust Gas Recirculation, czyli recyrkulacja spalin. Mówiąc prościej, to taki zawór, który wpuszcza część spalin z powrotem do kolektora dolotowego, żeby wymieszały się ze świeżym powietrzem i spaliły ponownie.

Jak działa zawór EGR?

Komputer silnika steruje otwarciem zaworu EGR. W zależności od obrotów silnika, obciążenia i temperatury, EGR otwiera się w różnym stopniu, albo pozostaje zamknięty. Wpuszczenie spalin do komory spalania obniża temperaturę spalania, co jest kluczowe w redukcji emisji tlenków azotu (NOx) – tych paskudnych związków, które przyczyniają się do smogu.

Rola EGR w redukcji emisji spalin

To jego główne zadanie. Bez EGR-a współczesne silniki nie spełniałyby rygorystycznych norm emisji spalin. Jest to element stworzony z myślą o ekologii, a nie o płynności pracy silnika przy niskich obrotach.

Ale co się dzieje, kiedy EGR zaczyna szwankować?

I tu zaczynają się schody, które często prowadzą do szarpania.

• Zator w układzie recyrkulacji spalin: Spaliny zawierają sadzę i inne osady. Z czasem te osady potrafią zablokować kanały EGR, albo nawet sam zawór. Jeśli EGR się zacina w pozycji otwartej (całkowicie lub częściowo) przy niskich obrotach, kiedy powinien być zamknięty, do cylindrów dostaje się zbyt dużo spalin. To powoduje, że mieszanka paliwowo-powietrzna jest uboga w tlen, co skutkuje nierówną pracą silnika i szarpaniem. Takie coś często zdarza się w dieslach, zwłaszcza tych z DPF-em, np. w starszych Oplach Astra J z silnikiem 1.7 CDTI.
• Uszkodzony zawór EGR: Mechaniczne uszkodzenie wewnętrznych elementów zaworu, problem z jego elektrycznym sterowaniem, albo po prostu zużycie. Uszkodzony zawór może się zacinać, otwierać w niewłaściwym momencie, albo wcale się nie otwierać. Każde z tych problemów potrafi wywołać szarpanie. W silnikach benzynowych, np. w niektórych modelach Renault z silnikiem 1.6 16V, uszkodzony EGR też może dać o sobie znać.
• Wpływ na osiągi silnika: Kiedy EGR szwankuje, silnik nie pracuje optymalnie. Poza szarpaniem, możesz odczuć spadek mocy, gorsze przyspieszenie, a nawet zwiększone spalanie.

Jak zdiagnozować, co jest przyczyną szarpania?

To jest właśnie kluczowa kwestia. Na oko ciężko to stwierdzić.

• Metody diagnozowania usterek: Najpierw trzeba podpiąć auto pod komputer diagnostyczny. Błędy zapisane w pamięci sterownika silnika często naprowadzają na właściwy trop. Potem trzeba przejść do testów. Sprawdzenie parametrów pracy silnika na biegu jałowym i pod obciążeniem, testy poszczególnych czujników i elementów wykonawczych (w tym EGR-a).
• Narzędzia diagnostyczne: Profesjonalny sprzęt diagnostyczny to podstawa. Nie chodzi tylko o odczyt błędów, ale o możliwość analizy parametrów pracy w czasie rzeczywistym. Czasami potrzebny jest też oscyloskop do sprawdzenia sygnałów elektrycznych, albo miernik ciśnienia do sprawdzenia kompresji.
• Znaki wskazujące na usterkę EGR: Poza samym szarpaniem przy niskich obrotach, problemy z EGR-em mogą objawiać się nierównymi obrotami na biegu jałowym, trudnościami z odpaleniem silnika, a w niektórych przypadkach nawet zapaleniem się kontrolki check engine na desce rozdzielczej.

Co zrobić, kiedy okaże się, że to EGR jest winny szarpania?

Są dwie główne opcje, w zależności od stanu zaworu i kanałów.

• Czyszczenie zaworu EGR: Jeśli zawór nie jest uszkodzony mechanicznie, a jedynie zabrudzony, często wystarczy go zdemontować i dokładnie wyczyścić. Używa się do tego specjalnych preparatów, które rozpuszczają nagar. Trzeba też wyczyścić kanały, którymi spaliny dostają się do kolektora. To tańsza opcja, ale nie zawsze skuteczna na dłuższą metę, jeśli zawór jest już mocno zużyty.
• Wymiana zaworu EGR: Jeśli czyszczenie nie pomoże, albo zawór jest uszkodzony, trzeba go wymienić na nowy (albo regenerowany). To droższa opcja, ale gwarantuje prawidłowe działanie systemu.
• Inne działania serwisowe: Czasami, po wymianie EGR-a, trzeba też przeprowadzić adaptację w sterowniku silnika, żeby komputer nauczył się pracować z nowym zaworem. W niektórych przypadkach, jeśli problem był długotrwały, warto też sprawdzić stan świec żarowych (w dieslach) lub zapłonowych (w benzynie), bo nierówna praca mogła wpłynąć na ich zużycie.

Kiedy najlepiej zgłosić się do autoserwisu?

Szczerze mówiąc, jeśli auto zaczyna szarpać, zwłaszcza w taki sposób, że utrudnia to jazdę, najlepiej od razu umówić wizytę w warsztacie.

• Objawy wymagające interwencji profesjonalnej: Nie tylko szarpanie. Jeśli do tego dochodzi spadek mocy, trudności z uruchomieniem silnika, albo kontrolka check engine, to już sygnał, że coś jest poważnie nie tak. Ignorowanie tych objawów może prowadzić do poważniejszych i droższych w naprawie usterek.
• Korzyści płynące z korzystania z serwisów samochodowych: My, jako mechanicy, mamy wiedzę, doświadczenie i odpowiedni sprzęt do precyzyjnej diagnozy. Nie wymieniamy części na chybił trafił, co jest częstym błędem przy próbach samodzielnych napraw. Szybka i trafna diagnoza oszczędza wam czas i pieniądze. Poza tym, w profesjonalnym serwisie macie gwarancję na wykonane usługi i użyte części.

Podsumowując – dbajcie o swoje auto!

Regularna konserwacja i kontrola stanu technicznego pojazdu to podstawa. Nigdy nie bagatelizujcie żadnych niepokojących objawów, takich jak szarpanie silnika. Wczesna diagnoza i naprawa to często klucz do uniknięcia poważniejszych problemów w przyszłości. Pamiętajcie, że auto to złożona maszyna, a każdy element ma swoje znaczenie. A jeśli coś zaczyna się dziać, zapraszamy do nas – w Poznań Auto Serwis pomożemy wam postawić auto na nogi!