Zatkany odma (odpowietrzenie skrzyni korbowej) – objawy i skutki dla silnika

Każdy, kto ma samochód, prędzej czy później zetknie się z tematem odmy. To takie proste słowo, a kryje się za nim niezwykle ważny element silnika spalinowego – układ odpowietrzenia skrzyni korbowej. Proszę sobie wyobrazić, co dzieje się w środku silnika podczas jego pracy. Tłoki góra-dół, mieszanka paliwowo-powietrzna wybucha, wszystko się grzeje. W tym całym procesie, pomimo uszczelnień, pewna ilość spalin zawsze dostaje się do skrzyni korbowej, czyli tej przestrzeni, gdzie kręci się wał korbowy i inne ruchome części. Gdyby te gazy tam zostawały, ciśnienie by rosło i silnik by się po prostu nadmuchał. Odma, a właściwie cały system odpowietrzenia, to nic innego jak wentylacja tej skrzyni. Jej głównym zadaniem jest odprowadzenie tych gazów, a także pary wodnej i innych szkodliwych substancji, które tam się gromadzą. Dzięki temu ciśnienie w skrzyni korbowej jest odpowiednie i wszystko pracuje jak należy.

Niestety, jak to w mechanice bywa, coś, co ma działać, potrafi się zepsuć. Jednym z najczęstszych problemów jest zatkanie odmy. Dlaczego tak się dzieje? Przyczyn jest kilka, często działają w tandemie. Pierwsza i chyba najczęstsza to nagromadzenie się w przewodach odmy zanieczyszczeń olejowych. Olej silnikowy, choć ma za zadanie smarować, z czasem degraduje, gromadzi się w nim sadza, drobinki metalu, a w niskich temperaturach może tworzyć się kondensat (czyli woda). Te wszystkie dobrodziejstwa osadzają się w wąskich przewodach odmy, tworząc gęstą maź, która skutecznie je blokuje. Druga przyczyna to osady węglowe, powstające w wyniku niedoskonałego spalania paliwa. One również potrafią zatykać przewody, tworząc twardą, trudną do usunięcia skorupę. No i wreszcie, czasami problem leży w samym układzie wentylacji – na przykład w uszkodzeniu separatora oleju, który powinien oddzielać olej od gazów, zanim trafią one do kolektora dolotowego lub z powrotem do silnika (w nowszych konstrukcjach).

Jak poznać, że odma w naszym aucie się zatkała? Objawy mogą być różne, od subtelnych po bardzo wyraźne. Najbardziej oczywisty to wzrost ciśnienia w skrzyni korbowej. Czujemy go, gdy otwieramy korek wlewu oleju przy pracującym silniku – zamiast lekkiego podciśnienia lub neutralnego ciśnienia, czuć wyraźne dmuchanie i może nawet pryskać olej. To sygnał, że gazy nie mają gdzie uciec. Skutkiem tego wzrostu ciśnienia są często wycieki oleju. Ciśnienie wypycha olej przez najsłabsze punkty – uszczelki na wale korbowym (zarówno od strony skrzyni biegów, jak i od strony rozrządu), uszczelkę pokrywy zaworów, a nawet przez bagnet oleju. Widzimy wtedy mokre plamy pod samochodem, silnik staje się spocony. Zatkanie odmy może również wpływać na pracę silnika. Gazy, które powinny być odprowadzone, zamiast tego trafiają do kolektora dolotowego, zaburzając skład mieszanki paliwowo-powietrznej. Silnik może pracować nierówno, szczególnie na wolnych obrotach, może szarpać lub gasnąć. W skrajnych przypadkach, gdy ciśnienie rośnie bardzo mocno, może pojawić się dym wydobywający się z komory silnikowej – to często para olejowa wypychana przez odpowietrznik lub inne nieszczelności.

Jeśli zlekceważymy te objawy i będziemy jeździć z zatkaną odmą, czekają nas poważne konsekwencje. Po pierwsze, uszkodzenia uszczelnień i uszczelek, o których już wspomniałem. Wymiana uszczelniaczy na wale korbowym, zwłaszcza od strony skrzyni biegów, to już poważniejsza i kosztowniejsza operacja. Po drugie, zatkana odma może poważnie zaszkodzić turbosprężarce. Gazy ze skrzyni korbowej, bogate w opary oleju, często trafiają do układu dolotowego, a stamtąd do turbiny. W przypadku zatkania, ciśnienie w skrzyni rośnie, co może prowadzić do wypychania oleju do turbosprężarki, powodując jej szybsze zużycie, a nawet awarię. Widzieliśmy takie przypadki w popularnych silnikach 2.0 TDI VAG-a czy w niektórych jednostkach benzynowych z turbodoładowaniem. Po trzecie, zatkana odma utrudnia prawidłowe chłodzenie silnika. Gazy w skrzyni korbowej podnoszą temperaturę, co w połączeniu z innymi czynnikami może prowadzić do przegrzewania się silnika, a w konsekwencji do poważniejszych uszkodzeń, jak na przykład wypalenie uszczelki pod głowicą.

Co zrobić, gdy podejrzewamy problemy z odmą? Najlepiej nie czekać. Naprawa i konserwacja tego systemu to klucz do długowieczności silnika. Po pierwsze, regularne przeglądy techniczne. Dobry mechanik podczas rutynowego serwisu zawsze zwróci uwagę na stan przewodów odmy, sprawdzi, czy nie ma wycieków, posłucha, jak pracuje silnik. Po drugie, czyszczenie lub wymiana elementów układu odpowietrzania. W wielu przypadkach wystarczy dokładne czyszczenie przewodów i separatora oleju. Czasami jednak, gdy elementy są mocno zniszczone lub zanieczyszczone, konieczna jest ich wymiana. To stosunkowo proste i niedrogie operacje, zwłaszcza w porównaniu z kosztami naprawy uszkodzonej turbiny czy wymiany uszczelniaczy na wale.

Aby zapobiegać problemom z odmą, warto pamiętać o kilku rzeczach. Najważniejsza to odpowiednia jakość oleju silnikowego i jego regularna wymiana. Tani, niskiej jakości olej szybciej degraduje i tworzy osady. Zawsze stosujmy olej zalecany przez producenta samochodu i wymieniajmy go zgodnie z interwałami, a nawet częściej, zwłaszcza jeśli jeździmy głównie na krótkich dystansach w mieście. Krótkie przejażdżki, zwłaszcza zimą, sprzyjają powstawaniu kondensatu w silniku. Drugi ważny element to częstotliwość wymiany filtrów – zwłaszcza filtra powietrza, który wpływa na jakość mieszanki paliwowo-powietrznej. Choć bezpośrednio nie wpływa na odmę, zaniedbanie go może prowadzić do innych problemów z silnikiem, które pośrednio wpłyną na stan układu odpowietrzania.

W naszym autoserwisie w Poznaniu oferujemy pełen zakres usług związanych z naprawą układu odpowietrzania. Od diagnostyki, przez czyszczenie i wymianę przewodów, separatorów oleju, po usuwanie skutków zaniedbań, takich jak wymiana uszczelnień czy naprawa turbosprężarki. Dlaczego warto skorzystać z naszej pomocy? Po pierwsze, mamy doświadczenie. Wiele lat pracy z różnymi markami i modelami samochodów nauczyło nas rozpoznawać problemy z odmą na wczesnym etapie. Po drugie, dysponujemy odpowiednimi narzędziami i wiedzą, aby przeprowadzić naprawę sprawnie i skutecznie. Po trzecie, zawsze staramy się znaleźć najlepsze rozwiązanie dla klienta – czasem wystarczy proste czyszczenie, a czasem potrzebna jest bardziej kompleksowa interwencja. Nie naciągamy na zbędne wymiany, ale też nie ukrywamy problemów. Zatkany odma to niby drobnostka, ale potrafi narobić sporo kłopotów. Lepiej zadbać o ten element zawczasu, niż później płacić za poważne naprawy silnika. Zapraszamy do naszego serwisu w Poznaniu – zajmiemy się Państwa samochodem kompleksowo.